Choroba zwyrodnieniowa stawów – obok hipertonii, cukrzycy i chorób naczyniowych – jest jedną z najpoważniejszych chorób współczesnego świata [1]. Uważa się, że choroby zwyrodnieniowe są najczęściej występującymi schorzeniami u człowieka [2], a wraz ze schorzeniami zapalnymi narządów ruchu stanowią główną przyczynę niepełnosprawności w USA i drugą w Europie [3]. Bardzo ważne jest zatem podjęcie zintegrowanych oraz kompleksowych działań mających na celu przede wszystkim zmniejszenie ich nieodwracalnych skutków.
Efektem prowadzonych w ostatnich latach badań, których celem jest poznanie istoty schorzenia i mechanizmów odpowiedzialnych za destrukcję stawów i tkanek okołostawowych, jest zmiana definicji OA. Najczęściej cytowana i akceptowana w piśmiennictwie definicja choroby zwyrodnieniowej stawów została opracowana wspólnie przez ekspertów z American Academy of Orthopaedic Surgeons, National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases, National Institute on Aging, Arthritis Foundation oraz Orthopedic Research and Education Foundation. Według tej definicji choroba zwyrodnieniowa stawów jest grupą schorzeń, które pomimo odmiennej etiologii prowadzą do podobnych efektów biologicznych, morfologicznych i klinicznych. Proces chorobowy dotyczy nie tylko chrząstki stawowej, ale obejmuje także pozostałe elementy stawu, w tym podchrzęstną warstwę kości, więzadła, torebkę stawową, błonę maziową oraz mięśnie okołostawowe. Choroba prowadzi do rozmiękania, włókienkowatości oraz owrzodzeń i ubytków chrząstki stawowej, a także do stwardnienia i zagęszczenia podchrzęstnej tkanki kostnej z wykształcaniem osteofitów i torbieli [4].
Staw ramienny jest to połączenie kości ramiennej i panewki łopatki. Jako staw kulisty posiada bardzo dużą ruchomość, co w znacznym stopniu wpływa na możliwości ruchowe kończyny górnej. Ze względu na wykonywanie dużej ilości ruchów jest on bardzo narażony na różnego rodzaju kontuzje lub urazy. Konsekwencją dużej mobilności stawu jest jego szybsza eksploatacja oraz zużycie poszczególnych jego elementów. Takie specyficzne podłoże sprzyja powstawaniu wolnych uogólnionych zmian zwyrodnieniowych. Choroba zwyrodnieniowa stawu ramiennego w dużej mierze polega na powolnej, aczkolwiek systematycznej degeneracji stawu (zdj. 1, 2). U osób zmagających się z tym schorzeniem następuje zmniejszenie łagodnego i płynnego przesuwania się kości względem siebie, co w konsekwencji powoduje uszkodzenie chrząstki stawowej. Z czasem ulega ona coraz większej deformacji, a w przylegających do niej kościach tworzących staw zachodzą znaczne zmiany, co powoduje powstanie różnorodnych dziobów i zniekształceń kostnych.
PRZYCZYNY I OBJAWY CHOROBY ZWYRODNIENIOWEJ STAWU RAMIENNEGO
W przeciwieństwie do innych stawów, w przypadku których przyczyna choroby zwyrodnieniowej zazwyczaj ma charakter pierwotny, do zmian zwyrodnieniowych stawu ramiennego dochodzi przeważnie wtórnie. Przyczyny ich występowania to:
- przebyte wcześniej mikrourazy oraz kontuzje,
- powtarzające się na przestrzeni czasu przeciążenia,
- niestabilność stawu różnego pochodzenia,
- uszkodzenia powstałe w przebiegu interwencji chirurgicznej,
- jałowa martwica głowy kości ramiennej,
- różnorodne choroby ogólnoustrojowe (np. reumatoidalne zapalenie stawów, dna moczanowa).
Objawy choroby zwyrodnieniowej stawu ramiennego:
- głównym objawem jest ból. Zwykle jest to ból rozlany, odczuwany wzdłuż całej kończyny górnej, promieniujący aż do nadgarstka. W porównaniu do zmian zwyrodnieniowych występujących w innych stawach (np. stawie kolanowym, biodrowym) jest on nieco mniejszy, ponieważ najczęściej uszkodzenie dotyczy słabo unerwionej tkanki chrzęstnej. W początkowym okresie choroby ból może występować tylko po znacznym obciążeniu, a po odpoczynku może ustępować;
- ograniczenie zakresu ruchów w stawie (szczególnie unoszenie ręki powyżej 90o);
- zanik mięśni oraz osłabienie siły mięśniowej (na skutek bólu i zmniejszonego zakresu ruchu);
- zniekształcenie i poszerzenie obrysów stawu (na skutek różnego rodzaju deformacji kostnych);
- bolesność uciskowa stawu;
- wysięk w stawie (np. na skutek toczącego się stanu zapalnego);
- niestabilność stawu (na skutek osłabienia siły mięśni otaczających staw);
- trzeszczenia w stawie podczas ruchów (na skutek degeneracji chrząstki stawowej i braku mazi);
- zaburzenia chodu (np. na skutek pochylenia tułowia do przodu).
DIAGNOSTYKA CHOROBY ZWYRODNIENIOWEJ STAWU RAMIENNEGO
W przebiegu choroby zwyrodnieniowej bardzo ważna jest dokładna i szybka diagnostyka polegająca w dużej mierze na znalezieniu przyczyny problemu. Zazwyczaj nowoczesna, wysoko wyspecjalizowana diagnostyka choroby zwyrodnieniowej opiera się na czterech podstawowych elementach. Są to:
- Wywiad – podczas którego następuje rozpoznanie choroby. Lekarz zadaje kilka podstawowych pytań mających potwierdzić jego przypuszczenia.
- Badanie lekarskie – wówczas następuje ocena palpacyjna zakresu ruchów oraz nasilenia bólu. Wykonuje się również sprawdzenie siły mięśniowej oraz stan napięcia mięśniowego.
- Badania obrazowe:
- RTG (zdj. 3) – obecnie najstarsze i najpopularniejsze badanie; na zdjęciu rentgenowskim uwidaczniane są poszczególne struktury kostne, które często ulegają zmianom w przebiegu choroby zwyrodnieniowe...
