Pełna treść dostępna jest wyłącznie dla subskrybentów

Masz już subskrypcję? Zaloguj się!

Reedukacja chodu dzieci ze spastycznością kończyn dolnych

dr n. med. Ewelina Nowak

Artykuł z obszaru: Postępowanie fizjoterapeutyczne w wybranych schorzeniach u dzieci. Dotyczy spastyczności kończyn dolnych.

Wyuczona w dzieciństwie umiejętność chodzenia w późniejszym etapie życia staje się czynnością zautomatyzowaną, wykonywaną bez udziału świadomości. Pozwala na bycie niezależnym i ma bardzo istotny wpływ na jakość życia, dlatego też w przypadku występowania zaburzeń chodu poprawa jego funkcji jest jednym z podstawowych celów procesu usprawniania.

Istnieje wiele definicji chodu. Według Kwolka zdolność chodzenia jest jedną z najbardziej złożonych czynności ruchowych życia codziennego [1, 2]. 

Perry opisuje fizjologiczny chód jako zbiór precyzyjne kontrolowanych czynności, charakteryzujących się skoordynowanymi, powtarzalnymi ruchami kończyn i tułowia, których celem jest bezpieczne przemieszczenie ciała w pozycji pionowej z miejsca na miejsce, przy najmniejszym wydatku energetycznym [3]. Profesor Dega obrazowo przedstawia chód jako rytmiczne gubienie i odzyskiwanie równowagi (środka ciężkości) w zmieniających się na przemian fazach podporu i przenoszenia [4]. Definicje te bardzo często odzwierciedlają biomechaniczne podejście do funkcji chodu, nie podkreślają najważniejszej jej roli, która pozwala człowiekowi na bycie niezależnym i ma ogromne znaczenie dla jakości życia. Umiejętności chodzenia człowiek uczy się w najwcześniejszym okresie swego życia. Funkcja ta staje się w późniejszym etapie czynnością zautomatyzowaną, którą wykonuje się bez udziału świadomości [5]. Dlatego też poprawa funkcji chodu staje się jednym z podstawowych celów procesu usprawniania w przypadku występowania zaburzeń chodu. 

U dzieci spastyczność kończyn dolnych może wynikać między innymi z zaburzeń neurologicznych, urazów czaszkowo-mózgowych lub występować w przebiegu mózgowego porażenia dziecięcego (MPD). Najczęściej występującą postacią MPD jest zespół spastyczny o typie obustronnego porażenia kurczowego (diplegia spastica). Rehabilitacja odgrywa bardzo ważną rolę w leczeniu dzieci z MPD. W terapii dzieci zalecana jest duża intensywność i częstotliwość ćwiczeń, a także wykorzystywanie różnych technik usprawniania [6].

Aby stworzyć skuteczny, indywidualny program terapii dla każdego młodego pacjenta, wymagana jest szczegółowa diagnostyka możliwości funkcjonalnych dziecka.

Pozwoli ona na:

  • zrozumienie ograniczeń funkcjonalnych dziecka,
  • indywidualne przygotowanie programu terapeutycznego,
  • prognozowanie dalszego rozwoju dziecka.

W tym celu powszechnie stosuje się między innymi ocenę jakościową oraz ilościową z wykorzystaniem poniższych narzędzi:

  • badanie przedmiotowe, 
  • badanie radiologiczne (RTG) stawów,
  • klasyfikację funkcji motoryki dużej (Gross Motor Function Classification System – GMFCS),
  • Funkcjonalną Skalę Mobilności (Functional Mobility Scale – FMS),
  • Skalę Funkcjonalną Motoryki Dużej (Gross Motor Function Measure – GMFM),
  • testy korytarzowe służące do oceny prędkości, miarowości czy dystansu chodu,
  • trójwymiarową analizę ruchu przeprowadzoną w laboratorium chodu.

Analiza ruchu umożliwia uzyskanie szczegółowych danych dotyczących kinetyki i kinematyki chodu, tym samym pomagając w ustaleniu ograniczeń funkcjonalnych pacjenta (zdj. 1).

Chód dzieci ze spastyczną postacią kończyn dolnych cechuje duża różnorodność obrazu klinicznego. Jest ona zależna od umiejscowienia uszkodzenia, rozległości, nasilenia oraz innych towarzyszących zaburzeń (m.in. słuchu, wzroku).

Pierwszy problem funkcjonalny, z jakim „spotka się” pacjent, będzie dotyczył nieprawidłowego napięcia mięśniowego (spastyczności) i wynikającego z niego przykurczu mięśniowego. W przypadku dzieci z diplegią charakterystyczne jest wzmożone napięcie mięśniowe (ich wzmożona pobudliwość i kurczliwość) oraz wygórowanie odruchów głębokich. Rozkład napięcia jest indywidualnie różny. Zaburzona proporcja napięcia pomiędzy przeciwstawnymi grupami mięśni predysponuje do wtórnego tworzenia się przykurczy. Predyspozycja ta spowodowana jest przez spastyczność, przy której tempo wzrastania mięśni jest zredukowane o 47% [7]. Wraz ze wzrostem prędkości ruchu dochodzi do zwiększania się spastyczności, a skutki w postaci hamowania ruchu powodują wzrost kosztu energetycznego w konsekwencji, doprowadzając do zahamowania ich wzrostu i ograniczenia w rozciągnięciu mięśni.

Drugi problem funkcjonalny będzie dotyczył tworzenia się deformacji kostno-stawowych oraz nieprawidłowej postawy ciała.

Spastyczność kończyn dolnych może prowadzić do wtórnych zmian, takich jak sztywność stawów, ból, przykurcze w stawach oraz zniekształcenia kostno-stawowe. Kształtowanie się deformacji kostno-stawowych wynika głównie z zakłócenia między działaniem momentów sił mięśni i podłoża a początkowym okresem rozwoju ruchowego dziecka [...

Pozostałe 80% treści dostępne jest tylko dla subskrybentów.

Subskrybuj

Podobne materiały